Ταξιδιωτική λογοτεχνία
Ολυμπία (1958)
Το έργο "Ολυμπία" είναι ένα από τα ταξιδιωτικά της συλλογής του Στράτη Μυριβήλη το οποίο γράφτηκε το 1958. Σήμερα αποτελεί σπάνια έκδοση γι' αυτό και δεν έχει βρεθεί κάποιο απόσπασμά του.
Απ' την Ελλάδα (1954)
Το έργο "Απ' την Ελλάδα" γραμμένο από το Στράτη Μυριβήλη το 1954, κατατάσσεται στη συλλογή με τα ταξιδιωτικά.
[Απόσπασμα]
Νομίζω πως δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά ένας ακόμα τρόπος για να εξερευνούμε και να διαπιστώνουμε τις δυνάμεις που κατέχει η ψυχή και ο νους μας στο να ανταποκρίνεται συνθετικά στα φαινόμενα που αντικρίζει. Τα εξωτικά νησιά, τα μαγικά τοπία είναι μονάχα μια πρόφαση για το ταξίδι. Μέσα μας είναι όλα αυτά τα θαύματα και παίρνουμε το καράβι για να πάμε να τ’ ανακαλύψουμε. Πως το είπε υπέροχα κείνος ο άγιος αναχωρητής, που πήγε ν’ ασκητέψει στη Θηβαΐδα της Αιγύπτου: «Απέρχομαι εις την έρημον του επισκέψασθαι εμαυτόν». Μία νέα αυλαία ανοίγεται μπροστά στις διψασμένες μας αισθήσεις. Όμως μέσα μας είναι η σκηνή, μέσα μας είναι η μαγεία του νέου έργου. Το καράβι χρειάζεται για νάχουμε ένα κατάλληλο θεωρείο. Ο θεατής είναι ο ίδιος, ο παλιός. Μέσα μας ησυχάζει ένα όργανο πολύχρονο, ευαίσθητο, έτοιμο να ηχήσει αρμονικά, χαρούμενα ή λυπητερά με το πιο ανάλαφρο φύσημα της αύρας σαν την λύρα την Αιολική. Όμως ο τρόπος που θα τραγουδήσουμε το τραγούδι της ζωής, είναι από πριν αυστηρά καθορισμένος. Μέσα μας είναι όλα τα ταξίδια που δεν κάναμε. Μέσα μας είναι όλα τα δράματα που δεν είδαμε, τα τραγούδια που δεν τραγουδήσαμε. Μέσα μας τα χρώματα και οι ήχοι, τα τοπία, οι χαρές και οι λύπες, που ακόμα δεν αντικρίσαμε. Μόνο που περιμένουν τον αντίστοιχον ερεθισμό που θα τα ξυπνήσει και θα τα κάνει να μιλήσουν, να τραγουδήσουν, να γελάσουν ή να μορφάσουν από οδύνη.
Θέλω να πω με όλ’ αυτά πως οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις, όσες φορές είναι ειλικρινείς, δεν περιγράφουν αντικειμενικά τα πράγματα που είδαμε. Περιγράφουν μονάχα τον εαυτό μας, και τη στάση του αντίκρυ στα πράγματα που είδαμε. Τώρα, είναι προς όφελος του αναγνώστη αυτό; Ή μήπως είναι εις βάρος του;
Πιστεύω πως είναι προς όφελός του.
Οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις ενός συγγραφέα δε γίνεται νάναι μια σειρά φωτογραφίες. Δεν είναι τίποτ’ άλλο, παρά «ο συγγραφέας μέσα στο ταξίδι του». Ο Παπαντωνίου, ο Πάλλης, ο Ψυχάρης, ο Ουράνης, ο Μελάς, ο Χρήστος Ζαλοκώστας, ο Παναγιωτόπουλος, ο Καζαντζάκης, είναι ενδιαφέροντες συγγραφείς ταξιδιωτικών εντυπώσεων, επειδή – και σε όσο βαθμό – έμειναν πιστοί προς τον εαυτόν τους και όχι προς τα πράγματα και τα συμβάντα που αντίκρισαν. Πιστός προς τα πράγματα είναι μονάχα ο Μπαίντεκερ. Γι’ αυτό και δεν έχει άλλους αναγνώστες εξόν από τους χαζούς τουρίστες που τους λείπει η φαντασία.[…]
"Ταξίδι..."
Τι είναι αλήθεια ένα ταξίδι;Νομίζω πως δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά ένας ακόμα τρόπος για να εξερευνούμε και να διαπιστώνουμε τις δυνάμεις που κατέχει η ψυχή και ο νους μας στο να ανταποκρίνεται συνθετικά στα φαινόμενα που αντικρίζει. Τα εξωτικά νησιά, τα μαγικά τοπία είναι μονάχα μια πρόφαση για το ταξίδι. Μέσα μας είναι όλα αυτά τα θαύματα και παίρνουμε το καράβι για να πάμε να τ’ ανακαλύψουμε. Πως το είπε υπέροχα κείνος ο άγιος αναχωρητής, που πήγε ν’ ασκητέψει στη Θηβαΐδα της Αιγύπτου: «Απέρχομαι εις την έρημον του επισκέψασθαι εμαυτόν». Μία νέα αυλαία ανοίγεται μπροστά στις διψασμένες μας αισθήσεις. Όμως μέσα μας είναι η σκηνή, μέσα μας είναι η μαγεία του νέου έργου. Το καράβι χρειάζεται για νάχουμε ένα κατάλληλο θεωρείο. Ο θεατής είναι ο ίδιος, ο παλιός. Μέσα μας ησυχάζει ένα όργανο πολύχρονο, ευαίσθητο, έτοιμο να ηχήσει αρμονικά, χαρούμενα ή λυπητερά με το πιο ανάλαφρο φύσημα της αύρας σαν την λύρα την Αιολική. Όμως ο τρόπος που θα τραγουδήσουμε το τραγούδι της ζωής, είναι από πριν αυστηρά καθορισμένος. Μέσα μας είναι όλα τα ταξίδια που δεν κάναμε. Μέσα μας είναι όλα τα δράματα που δεν είδαμε, τα τραγούδια που δεν τραγουδήσαμε. Μέσα μας τα χρώματα και οι ήχοι, τα τοπία, οι χαρές και οι λύπες, που ακόμα δεν αντικρίσαμε. Μόνο που περιμένουν τον αντίστοιχον ερεθισμό που θα τα ξυπνήσει και θα τα κάνει να μιλήσουν, να τραγουδήσουν, να γελάσουν ή να μορφάσουν από οδύνη.
Θέλω να πω με όλ’ αυτά πως οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις, όσες φορές είναι ειλικρινείς, δεν περιγράφουν αντικειμενικά τα πράγματα που είδαμε. Περιγράφουν μονάχα τον εαυτό μας, και τη στάση του αντίκρυ στα πράγματα που είδαμε. Τώρα, είναι προς όφελος του αναγνώστη αυτό; Ή μήπως είναι εις βάρος του;
Πιστεύω πως είναι προς όφελός του.
Οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις ενός συγγραφέα δε γίνεται νάναι μια σειρά φωτογραφίες. Δεν είναι τίποτ’ άλλο, παρά «ο συγγραφέας μέσα στο ταξίδι του». Ο Παπαντωνίου, ο Πάλλης, ο Ψυχάρης, ο Ουράνης, ο Μελάς, ο Χρήστος Ζαλοκώστας, ο Παναγιωτόπουλος, ο Καζαντζάκης, είναι ενδιαφέροντες συγγραφείς ταξιδιωτικών εντυπώσεων, επειδή – και σε όσο βαθμό – έμειναν πιστοί προς τον εαυτόν τους και όχι προς τα πράγματα και τα συμβάντα που αντίκρισαν. Πιστός προς τα πράγματα είναι μονάχα ο Μπαίντεκερ. Γι’ αυτό και δεν έχει άλλους αναγνώστες εξόν από τους χαζούς τουρίστες που τους λείπει η φαντασία.[…]
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Ο Στράτης Μυριβήλης, ψευδώνυμο του Ευστράτιου Σταματόπουλου, ήταν το πρώτο από τα πέντε παιδιά του Χαράλαμπου και της Ασπασίας Σταματοπούλου. Μέτριος μαθητής, παίρνει το απολυτήριό του από την Αστική Σχολή Συκαμιάς το 1903. Εκεί, ο σχολάρχης Σπύρος Αναγνώστου, με το κιτρινισμένο δάχτυλό του πάνω στον ανοιγμένο ελληνικό χάρτη, έκανε περιπάτους πάνω στα Βαλκάνια, στη Μικρασία και μέσα στις ελληνικές θάλασσες, περιπάτους αντάξιους της Μεγάλης Ιδέας. Έτσι ξεκινάει ο Μυριβήλης το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του Απ' την Ελλάδα. Από τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς έως το 1909 φοιτά στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης και στο Γυμνάσιο των Κυδωνιών. Στα γυμνασιακά θρανία η επαφή του με σημαντικά κείμενα του δημοτικισμού Το Ταξίδι του Ψυχάρη, Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου του Κωστή Παλαμά, η Ιλιάδα του Αλέξανδρου Πάλλη, τα διηγήματα του Αργύρη Εφταλιώτη, Τα Λόγια της Πλώρης του Ανδρέα Καρκαβίτσα, αλλά και ανέκδοτα χειρόγραφα ποιήματα του Γρυπάρη που κυκλοφορούσαν κάτω από τα θρανία διαμορφώνουν πρώιμα τη λογοτεχνική και γλωσσική του συνείδηση. Πεζογραφήματά του ήδη δημοσιεύονται σε περιοδικά της Σμύρνης και της Μυτιλήνης. Τέτοια είναι λυρικά πεζά και αφηγηματικά κείμενα στο περιοδικό «Νεότης» της Σμύρνης με το ψευδώνυμο «Φοίβος» και βραβεύεται σε διαγωνισμό διηγήματος για το έργο του «Το άσπρο στεφάνι».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου